مصاحبه اختصاصی مهندس علی صفوی نژاد (مدیرعامل شرکت پاکسان)

مهندس صفوي نژاد مدير عامل پاكسان:

محصولات توليدي  پاكسان برندهايي “ملي ” است.

 

امروزه دیگر اثری از برندهایی همچون روغن نباتی قو و جهان، قوه پارس، بلر و….که فعالیت خود را با فاصله ای اندک از شرکت پاکسان آغاز کردند نیست. این مسئله که شرکت پاکسان توانسته به فعالیت خود در نیم قرن گذشته ادامه دهد نتیجه دور اندشی مدیران پیشتازی بوده که سنگ بنای آن را مستحكم ومبتني بر برنامه نهادند.

 

این شرکت با تجربه ای انکار ناپذیر در زمینه تولید و عرضه محصولات شوینده و بهداشتی توانسته سهم به سزایی در سلامت خانواده ها داشته و در خلال بیش از نیم قرن فعالیت از این منظر دین خود را تمام وکمال به جامعه ادا کند و موفقیتهای پی در پی را کسب نماید.

 

 شرکت پاکسان موفق شد در آبانماه سال جاري براي چندمين بار عنوان صادرکننده ممتاز کشور را به خود اختصاص دهد و اين مبين آن است كه اين مجموعه بزرگ صنعتي وتوليدي توانسته علارغم بازار پرطلاتم ورقابتي امروز بويژه در عرصه صنعت FMCG سهم قابل توجهي از بازار مصرف كشورهاي همسايه از جمله عراق ،افغانستان و…تصاحب نمايد. همین بهانه فرصتی را خلق کرد تا با مدیرعامل این شرکت خوشنام به گفتگو بنشینیم.

 

در حال حاضر مهندس علی صفوی نژاد مدیرعامل این شرکت نام آشنا وقديمي است . وی حدود ۱۳ سال در مجموعۀ توسعه صنایع بهشهر در حال فعالیت بوده و در شرکت های مختلف این مجموعه و عمدتا با سمت مدیر ارشد فعالیت داشته و به تازگی به عنوان مدیرعامل وارد شرکت پاکسان شده است. آنچه در ادامه می خوانید ماحصل گفتگوی “نشريه مکتب گفتگو” با وی است.

 

• به صورت مختصر بفرماییدشرکت پاکسان چه مسیری را طی کرده تا بتواند امروزه در چنین جایگاهی قرار گیرد.

شرکت پاکسان شرکتی قدیمی است که پیش از انقلاب اسلامی و در حدود سال ۱۳۳۰ در ایران بنا شده است و به نوعی می توان گفت از نظر زمانی جزء شرکت های رده اول کشور است. تاریخ صنعت شوینده در ایران حدودا به قرن چهاردهم باز می گردد. فعالیت شرکت پاکسان در ربع اول قرن چهاردهم و به بنیانگذاری صنعتگران فقيد برادران لاجوردی با نام “پاک کن”  آغاز شد و بعدها به”پاکسان” تغییر نام داد. عمده فعالیت این شرکت تولید محصولات شوینده – بهداشتی است.

 

 صنعت پتروشیمی یک صنعت استراتژیک در ایران است و ما خوشبختانه تمام حلقه های  این صنعت را در اختیار داریم، یعنی از مرحله ی استخراج، پالایش، پتروشیمی، مواد واسطه و در نهایت محصولات نهایی یا محصولات تبدیلی در کشور ما تولید می گردد. به دلیل وجود حلقه های ماقبل در این حوزه كشورمان از ارزش افزوده ی بسیار خوبی برخوردار است.و طبیعی است که در زمینه ی مواد خام احتیاج کمی به واردات داریم. این نعمت خدادادی، یعنی وجود مواد اولیه نفتی به ما این امکان را می دهد که بتوانیم به صورت بسیار گسترده و در تمام رده های محصولی این صنعت کسب وکار داشته و در کل این زنجیرۀ ارزش، فعالیت داشته باشیم.

 

صنعت شوینده در ايران بانام پاكسان گره خورده است و این مجموعه محصولات  بسیاری دارد که بیش از چهار نسل از ایرانی ها با آن آشنایی کامل دارند: برف و سپید در زمینه محصولات پودری وابسته به آشپزخانه و البسه، برند گلنار در صابون، برند گلی در محصولات مایع ظرفشویی و شیشه شور، شبنم وسيودر شامپو، پونه و نسیم در خمیر دندان و برندهای دیگری همچون ارکید که بتهايي يك سبد كامل از چندين محصول را شامل مي شود. سعی ما تا حدودی بر آن بوده که برندهایمان را تا حدی با کالاهای محدود تطبیق دهیم، به عنوان مثال در شامپو برند شبنم را داریم.همانطوركه مشاهده مي كنيد عمده محصولات توليدي پاكسان براي هموطنان خاطره انگيز وبقول امروزي ها نوستالوژيك! است.مي خواهم پا را فراتر بگذارم وبگويم كه اين محصولات “برندهاي ملي” محسوب مي شوند واز ديروز تا امروز در حفظ واعتلاي بهداشت هموطنان نقش داشته اند.

 

• سوالی که برای بسیاری از مخاطبین پیش می آید آن است که ما در کشور خود صنایع مختلفی داریم که صنایع خوب و فعالی هستند و برخی از آنها با وجود رقبای خارجی و حتی میل مصرف کنندگان به استفاده از محصولات خارجی، مصرفشان با اقبال عمومي همراه است. ومحصولات توليدي پاكسان ازاين دست است .با تجربه اي كه شما در اين زمينه داريد علت اين موفقيت چه مي تواند باشد؟

همانطور كه مي دانيد در علم مارکتینگ یک مزیت رقابتی و یک مزیت نسبی وجود داردو به نظر من ایران در صنعت پتروشیمی _صرف نظر از اینکه بعدها مزیت رقابتی آن هم شکل خواهدگرفت _دارای مزیت نسبی است . به این معنی که ما مواد اولیه ای داریم که دیگران ندارند،کارخانه های خوبی داریم که در عرصه های گوناگون تولیداتی با کیفیت متناسب عرضه مي نمايند، حلقه های بعدی صنعت را داریم و همه اینها عوامل مهم وبسترساز  در ايجاد وتوسعه صنايعي چون شوينده را فراهم نمود. مخلص كلام همه اين عوامل وامكانات زمینه ملی شدن یک برند و یک محصول را به وجود می آورد.

 

   از سوي ديگر با وجود آنکه اکثر این برندها پیش از انقلاب به وجود آمده و در صدد بودند تاجایگاه خود را بین مردم پیدا كنند ،وپس از انقلاب اسلامي جامعه صنعتي ومتقابلا جامعه مصرفي كشور ، متاثر از محاصره شديد اقتصادي وجنگ تحميلي به شعارهايي چون “اتکا به خود و خودکفایی” اعتقاد عملي پيدا كردند وهمین عوامل باعث شد بفهمیم که باید به محصولات تولیدی خودمان اتکا کنیم .چرا که با کوچکترین اتفاقی ممکن بود ورود هرنوع كالاي مصرفي به داخل کشور توسط كمپاني هاي خارجي متوقف شود و این در حالی است که کالاهای تولید داخل در همه حال و با وجود هرگونه سختی، ناملایمات، خوبی، خوشی و زمستان و تابستان وجود داشته باشند. همه این موارد است که باعث ایجاد یک نوع وفاداری و یا ایجاد تعصب در مردم نسبت به یک برند یا محصول وطني مي شد و آن را به معروفیت می رساند. وقتی کسی همیشه در کنار شما باشد این استمرار دلبستگی به وجود می آورد.  شاید برندها وتوليدات جديد پاكسان نيز با درک بهتر وبازنگري شده همين ديدگاه  در آينده جزو ماندگارترين توليدات در ذهن شهروندان باشند!

 

 اگر ما بدانیم که چه عواملی باعث ماندگاری، پایداری و ریشه داری برندها شده، با پایبندی به این عوامل در آینده علی رغم هجومی که برندهای دیگر بويژه مارك هاي خارجي به بازار ايران دارند ،بدنه ترديد هموطنان محصولات توليد داخل را مصرف مي كنندودر راس اين عوامل كليدي كه بدان اشاره نمودم كيفيت قرار دارد.بله، در بازار بي رحم ورقابتي امروز“كيفيت “ راز ماندگاري يك محصول وبرند است.

در بازار بي رحم ورقابتي امروز“كيفيت ” راز ماندگاري يك محصول وبرند است.

• از آنجا كه شما عضو هيئت مديره انجمن صنعت شوينده نيز هستيد به نظرتان اين صنعت در زمینه صادرات چگونه عمل كرده واصولا چه چشم اندازي براي خود متصور است؟خصوصاً که در کشورهای همجوار ما مانند ترکیه در زمینه تولید محصولات آرایشی، بهداشتی و شوینده ها فعالیت های خوبی صورت گرفته است.

همانطور که قبلا گفتم ایران قدمت زیادی در این صنعت دارد وهمين امر باعث به وجود آمدن نیروهای کارآمد وخبره در اين صنعت شده است. در واقع بخش اعظم نیروهای ما در این صنعت متخصص شده و این صنعت با جسم وجان آنان آمیخته است و از این صنعت و تکنیک های آن به درک ژرفی دست یافته اند. این موضوع برای ما یک مزیت نسبی رقابتی است که به تدریج به آن دست یافته ایم. در عین حال شاهد آن هستیم که در کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان و کشورهای آسیای میانه، صنعت پتروشیمی و وابسته های آن رشد چندانی نداشته اند در حالی که ما پیش از انقلاب هم بازار صادراتی نیرومندی داشتیم .

 

برند برف از محصولات قديمي پاكسان  در کشورهای آسیای میانه بسیار شناخته شده است .من در یکی از سفرهایم به تاجیکستان دیدم که نمونه های تقلبی خمیردندان های پونه و نسیم ما را ساخته و در بازارهای دوشنبه به فروش می رسانند.بله! برندهای ما در این کشورها بسیار شناخته شده و مورد توجه اند، واين اقبال عمومي  در سايه كيفيت مطلوب وهميشگي شكل گرفته است .

 

 همانطور که قبلا نيز اشاره نمودم بازار مصرف داخلي به دليل عرضه بيش از حد توسط دهها شركت توليدي داخلي وخارجي ، با محدوديت مواجه است. لذا با قابليت هاي كم نظير صادراتي که داریم از بازارهای خارجی استفاده مي کنیم و موازنه ی ارزی را به نفع خود تغيير مي دهيم. به عبارت ديگر گروه شرکت های پاكسان مجموعا نزدیک به ۲۰ میلیون دلار در سال صادرات دارند و از آنجایی که ما در سال حدود ۳۰ میلیون دلار هم واردات مواد اولیه ای همچون اسانس ها و… را داریم  درنتيجه توانسته ایم حدود هفتاد درصد از نیاز ارزی خود را از طریق صادرات تامین کنیم.

 

• امروز ارائه محصول با كيفيت شعار همه شركتهاست.پاكسان براي دوري از شعار زدگي وحفظ وارتقاء كيفيت توليدات خود در عرصه عمل چه راهكاري داشته است؟

پاكسان همیشه مواد اولیۀ مورد نياز خود را ازمنابع و مآخذ پر سابقه و استانداردکه مواد با کیفیت ارائه می دهند تهیه می نماید. و همه محصولاتمان مورد آزمایش های سخت و دقیق قرار می گیرند. دقت در تولید باعث می شود که بتوانیم محصولاتمان را با بالاترین کیفیت به کشورهای هدف صادر کنیم وبه همین دلیل است که در سالهای متمادی جزء شرکت های برگزیده‌ی صادرات كشور بوده ایم.

 

• در مبحث قیمت گذاری تا چه اندازه تابع قوانین انجمن صنعت شوینده هستید و به عنوان یکی از شرکت های خوشنام شوینده چه میزان در تعیین نرخ مواد شوینده تاثیر گذار هستید؟

همانطور که می دانید این صنعت عموما از لحاظ قیمت گذاری تا حدودی تحت نظارت قرار دارد. حتی در حال حاضر هم با وجود آنکه سخت گیری های پیشین کمتر شده و کنترل مطلق آن از بین رفته است باز هم انجمن صنعت شوینده نظارت دارد و با اطلاعاتی که از شركت ها دریافت میکند و با توجه به شرایط کشور و مجموعه اتفاقات تاثیرگذار از جمله بروی قیمت مواد اولیه، موافقت یا مخالفت خود را با افزایش قیمت ها اعلام می کند. البته لازم به ذکر است که شرکت پاکسان به دلیل اینکه سهامی عام و دارای سهام داران رسمی و معتبری است امکان دخل و تصرف سلیقه ای را در تصمیمات آن نمی دهد و  همچنین شرکتی است که به صورت دقیق حسابرسی می شود، جزء یکی از معتبرترين  مآخذ قیمت تمام شده و در نهایت تعیین نرخ محسوب می گردد. یعنی هرگاه لازم باشد در این صنعت تغییر نرخی اتفاق بیافتد یا افزایش قیمتی صورت گیرد به پاکسان رجوع می شود.

 

• نقش منابع انسانی را در موفقیت هاي مجموعه پاكسان چگونه ارزیابی می کنید و برنامه هاي آتي شما در اين رابطه چيست؟

پاکسان به دلیل قدمت و سابقه ی طولانی همچنين پشت سرنهادن فراز و نشیب هاي زياد در طول قريب به ۶۰ سال نیروهای کارآمدی را در خود پرورش داده است. به طوری که هم اکنون شمارزيادي از نیروهای بازنشسته شرکت پاکسان از سوی سایر شرکت های مشابه دعوت به کار شده اند و در آنجا صاحب درجه تخصصی و تکنیکی هستند. بسیاری از افراد به این قضیه می بالند و متقابلا مجموعه ما هم به این موضوع افتخار می کند که افراد کارآمد این مجموعه در مراکزی دیگر به فعالیت مشغولند و این موضوع از نظر اعتبار شرکتی برای ما بسیار ارزنده است.

 

ساده تر عرض كنم شركت پاكسان به مثابه يك دانشگاه تمام عيار ومعتبر در زمينه پرورش كارشناس ومتخصص صنعت شوينده عمل مي كند.در كل بزرگترين وارزشمند ترين سرمايه در پاكسان سرمايه هاي انساني اين مجموعه است.اين را من نمي گويم بلكه پويايي اين شركت در طول بيش از نيم قرن ودلايل متعددي كه ذكر شد مبين اين ادعاست. امروز نيز چشم انداز پاكسان در حوزه منابع انساني افزايش روزافزون تعلق خاطر سازماني است.كاركنان پاكسان اين شركت را  از آن خود مي دانند وتا به امروز براي بقا وتوسعه آن از هيچ تلاشي فروگذار نكرده اند.

 

• شما به عنوان مدیر ارشدی که در  چنين صنعت پرتلاطمی فعالیت می‌كند اصلی ترین چالش هایی را که با آن مواجه هستید را چه می دانید؟

به نظر من اصلی ترین چالش ما این است که واقعا باید با دنیا رقابت کنیم . ظرفیت های موجود حکم می کند که تنها به بازارهای داخل بسنده نکنیم. در حال حاضر این صنعت از ظرفیت های بسیار بالایی برخوردار وبرای آنکه بتوانیم از تمامی این ظرفیت ها استفاده کنیم نیازاست که محدوده فعالیت خودمان را گسترش داده و به بازارهای خارجی وارد شویم. برای ورود به بازارهای خارجی باید از شرایط قابل رقابت با آنها برخوردار باشیم. و برای این کار ما واقعا احتیاج داریم که برنامه ریز و برنامه پذیر باشیم. به عنوان مثال در دیگر کشورها نرخ بهره ۵درصد است و می توان این نرخ را با استفاده از فاکتورهایی خاص در تولید و عرضه متعادل کرد اما در مورد نرخ بهره ی ۱۸درصدی نمی توان این کار را با هیچ فاکتور و روشی انجام داد.

 

برنامه ریزی باید بر اساس اعداد و ارقامی باشد که از سنجش وارزيابي قابل قبولی برخوردار باشد و یکی از معضلات ما همین بالا بودن نرخ بهره است که عمده ي سودآوری ما را تحت الشعاع قرار می دهد. این مسئله و شرایط و مشکلاتی که کم و بیش جامعه ی ما با آن درگیر است مانند بحران ها و مسائل بانکی، باعث می شود نتوانیم مواد اوليه خود را وارد نماییم و یا مدت زمان انجام این پروسه طولانی شده و در زمینه‌ي خرید و تأمین ارز دچار مشکل می شویم و بالطبع مشکلاتی در زمینه رساندن به موقع مواد به خط تولید خواهیم داشت. تمامی این افت و خیزها باعث می شود ضریب ریسک توليد در ایران بالا رفته و قیمت تمام شده ما از نوسانات متعارف برخوردار نباشد.

 

یعنی در واقع من به عنوان یک مدیر دائما این دغدغه را دارم که بتوانیم به راحتی مواد مورد نیازمان را خریداری کنیم .این عوامل باعث می شود شرایط بحرانی غیرمتعارفی بر فضای کسب و کار كشورحاکم باشد. در چنین شرایطی نمی توان روی قیمت تمام شده محصولات برنامه ریزی انجام داده و سرمایه گذاری کرد .چرا که هر لحظه امکان دارد نوسانات قیمت، تمام برنامه ریزی های انجام شده را تحت شعاع قرر دهد..

 

با توجه به اینکه اینجانب بیش از بیست سال است که در این صنعت فعالیت می کنم و کم و بیش با تمامی فراز و نشیب های این صنعت آشنا شده ام اما باز هم گاهی چالش هایی به وجود می آید که بسیار تفکر برانگیز است و تمام معادلات را بر هم می زند. ضمن آنکه شرایط بازار داخلی نیز کار را سخت تر می کند چراکه به دلیل رقابت بسیار زیاد موجود در بازار داخلی، رقبا اقدام به ارائه تخفیفات خاص می کنند که این امر هم شرایط نامتعارفی را براي توليد كنندگان منصف كه نگاه بلند مدت به توليد دارند ،ایجاد نموده وباعث سخت تر شدن اوضاع می شود.

 

• به عنوان آخرین سوال شما فکر می کنید گفتمان حاکم بر مدیریت ما چه باید باشد؟

به نظر من نکته آنجاست که هیچ استراتژی یا راهبردی تا زمانی که نتواند از گسیختگی خودش جلوگیری کند، نمی تواند به هدف خود دست یابد. بنابراین در وهلۀی  اول بزرگان جامعه هستند که بر روی مسائل اساسی باید به یک وفاق کلی دست یابند و شاید گاها لازم باشد از برخی منافع خود چشم پوشی کنند! این لازمۀ حیات انسانی است. به نظر من زمانی که تاریخ جهان و تاریخ بشریت را می خوانید ملاحظه می کنید که تنها عاملی که باعث بقای یک جامعه شده است همین مسئلۀ ی وفاق ملی بوده که همیشه توانسته یک جامعه یا کشور را در بدترین شرایط حفظ نماید.

 

طبيعتا فضاي كسب وكار كشور وبخشهاي مختلف صنعتي وتوليدي در سطح جامعه نيز متاثر از همين هم افزايي  برنامه هاي خود را تعريف وبسوي هدف غايي يا همان چشم انداز صنعت حركت مي كند.در نقطه مقابل اين ديدگاه، اگر واگرايي وعدم هم افزايي ادبيات حاكم بر اقتصاد ،صنعت ،توليد و…شود پرواضح است كه ميوه آن يك اقتصاد بيمار وكسب وكاري زمين گير است.پس به اميد تعالي توليد وصنعت كه سرچشمه اشتغال ،توليد ثروت ،رفاه عمومي و…است شبانه روز تلاش مي كنيم.